Posts

XABIER LETE: hamasei gutun lekuko

Gaurko egunez, abenduak 4 –hamalau urte jada–, joan zen, autobusa hartuta, Biziaren betean Lourdesekin jaiotzera. Lagun gaitzazue bidean garenok.   Altxor preziatu bat neukan, kontu eta estimu handiz gordea: Xabier Letek bere azken urteetan (2004tik 2009ra bitartean) idatzi zizkidan 16 gutun. Eta hura joan eta hamar urtera, denak guztien esku jartzera deliberatu naiz, izan zen […]

Jendea tenpluetara joaten da

Jendea tenpluetara joaten da Ni agurtzera… Zein inozoak eta ezjakinak diren nire haurrak, isolatuta bizi naizela uste baitute! Zergatik ez dira etortzen eta ez naute agurtzen bizitzaren prozesioan, hor bainaiz bizi, baserrietan, lantegietan eta merkatuan, hor baitiet adore ematen bekokiko izerdiarekin ogia irabazten dutenei? Zergatik ez dira etortzen eta ez naute agurtzen pobreen barraketan, eta […]

Otoitza

Mirenek erraietatik gorroto zuen bere amak soinean itsatsita zeraman beldurra, urrats bakoitzean gaitzen eta heriotzaren arrastoak ikusteko joera, kontuz eta badaezpadaz osatutako hizkuntza. Erraietatik gorroto zituen beldur haren ondorioak: debeku, arau, otoitz, meza eta gainerako erritu hertsatzailez betetako egunerokoa. Bere onetik ateratzen zuen ama borondate eta burujabetzarik gabe ikusteak, beti beste zerbait handiago eta zehaztugabe […]

XABIER LETE gogoratuz

(HEMEN aldizkarian 2004an egindako elkarrizketa) Xabier Lete. Izenak esaten du.Oiartzunen jaio zen, duela 61 urte. Bizi izan da, bizi izan du. Gozatu eta sufritu. Eta badu zer esanik. Sakon eta garden hustu digu barrena.Eskerrik asko, Xabier! JOXE ARREGI.- “Erlijio-gogoetako” aldizkarian Xabier Leterekin elkarrizketa. Zer irizten diozu? Horrelakorik ez zizuten inoiz eskatuko. XABIER LETE.- Erlijio-gogoetaz diharduen […]

EUSKAL KULTURA ETA ERLIJIOA GAUR

1. Euskal kulturaren eta erlijioaren sustraietara Aurreko hitzaldian esan denez, kulturaren osagai nagusi dira erlijio-adierazpenak: ipuinak eta mitoak, sineskizunak eta ospakizunak, errituak eta jaiak, aginduak eta debekuak, egutegiak eta tenpluak, dantzak eta kantak, jainkoak eta heroiak… Eta, aldi berean, erlijio-adierazpen guztiak kulturalki baldintzatuak dira goitik behera, kulturari lotuak daude ezinbestean. Hala gertatu da, ezin izan […]

KULTURA ETA ERLIJIOA GAUR

  1. Kultura erlijioaren forma, erlijioa kulturaren arima Kultura eta erlijioa. Has nadin kontzeptuak definituz. Orokorki eta lausoki definituko ditut, ez baita erraza zehazki definitzea eta, nolanahi ere, ez baiteritzot hemen beharrezko. “Kultura” deitzen diogu gure biziera indibiduala eta kolektiboa eratzen duten pentsaera, arau, ohitura eta adierazpen sinbolikoen bildumari: zientzia, filosofia, zuzenbide, egutegi, elikadura, erakunde […]

ERLIJIOA ETA EUSKAL KULTURAREN AUZIA

Izenburua dela eta “Erlijioa eta euskal kulturaren auzia”. Horra hiru hitz, zein baino zein korapilatsuago, hari batean: erlijioa, euskal kultura, auzia. Gaia mataza nahasi gertatzen zaidala aitortzen dizuet. Eta izenburua bera ere maratilaz josia. Ezin hasiko naiz maratila bakoitza argitzen, izenburuko hitz bakoitzaren esanahia zehatz-mehatz mugatzen: zer den erlijioa, zer euskal kultura, eta zein den […]

ERLIJIOAK GAUR ZENTZURIK BAI?

Orain arte ezagutu dugun aurrerapenak –aurrerapen deitzea zilegi bada– ez du erlijioa irentsi. XXI. mendearen hasieran, bizi-bizirik dago galdera gisa nahiz bizipen gisa, baita erakunde gisa ere. Zergatik? Gizakiak, ezagutzen dugunetik eta ezagutzen dugun heinean, harrimena eta galdera bere-bereak dituelako, edertasun eta ontasun betearen deiak eta desirak barnetik gidatzen dutelako, misterio salbagarri batek, hasieran eta […]

ERLIJIOA ETA KULTURA

HEMENeko zenbaki honek “Euskal erlijio” delakoa duelarik hizpide, atari gisako bat eskaini nahi lukete ondoko orrialde hauek. “Euskal erlijio delakoa” idatzi dut, esamolde horrek zer adierazten duen ziur ez baneki bezala. Eta ez dakit. Eta nork daki, jakin, “euskal erlijioa”, baldin bada, zer den? Noski, “erlijio eskandinaviarraz” edo “erlijio eslaviarraz” hitz egitea bezain zilegi da […]

Erlijioa eta euskal kulturaren auzia

Hasteko esan nahi dut ez dela posible kultura batean sustraitu gabeko erlijio pururik. Baina alderantziz ere esan behar da: kulturaren azken sustraiak erlijiosoak dira, erlijioa zentzu zabal eta sakonean hartuz. Gizakia izaki sinbolikoa da: ikusten duena ikusezinaren ikur gertatzen zaio, eskuetan daukana atzeman ezinaren lekuko. Hori hala ez balitz, Errealak, Athletic-ek edo Osasunak ez ligukete […]