Kristautasunaren etorkizunaz: laugarren hipotesia (Maurice Bellet)

Eskertzen diot Bernard Ginistyri 2025eko abuztuaren 20an GARRIGUES ET SENTIERS webgunean argitaratu duen testu hau. Bat nator Maurice Belleten ikuspegi orokorrarekin eta liburu honetan garatzen duen gaiarekin.

Kristautasunak ba ote du etorkizunik? Horra  Maurice Belletek La quatrième hypothèse. L’avenir du christianisme liburuan (1. oharra) jorratzen duen gaia. Maurice Bellet apaiz, teologo, filosofo eta psikoterapeutak oso bide originala jarraitu zuen kristau-unibertsoan. Liburuz liburu, bide berriak urratu zituen, kristautasun garaikidea tinko atxikita geratu ohi den betiko eztabaidetatik urrun.

Egunsenti berri baten esperientziara gonbidatzen gaitu, geure izatea osoki hunkiaraztera tristuratik eta heriotzatik ateratzen gaituen “berri onaren” eraginez. Baldin Ebanjelioa hitzak ezer esan nahi badu, zera da: gertaera berria, ustekabekoa, errotik “ona”, ez aspergarria eta errepikakorra. Erlijio-hezkuntza emateko zenbait modu, hain zuzen, “berri on” izan dadin oztoporik larriena gerta daitezke, bakoitzak pertsonalki hitz berri bat esperimentatzea saihestera eragiten duten neurrian. Belletek idazten du: “Ebanjelioa, berez, sinestezineko zerbait da, oraindik sekula entzun ez dena. Garai guztietakoa da hori. Hala ere, sinestezin horri indar berezia ematen dio gure garaiak. Ezarria dagoen kristautasuna desinstalatzera garamatza; post-kristautasunarekin begiz begi jartzera; guztiz arrotz zaigunarekin topo egitera (…). Ebanjelioaren indarra horretantxe datza: bere bidea norberaren bidea dela iragartzean, berari zuzentzen baitzaio hitza, instalaziotik askatzen eta urrutira eramaten duen hitza: ‘Ez dakizu nora doan’ ” (2. oharra).

Existentziaren zentzuaren ama-hizkuntzak dira erlijioak. Ez dira berme automatikoak. Abrahamen ondorengo zirela aldarrikatzen zutenei, Kristok erantzun zien: “Harri hauetatik ere atera ditzake Jainkoak Abrahamen seme-alabak” (Mt 3,9). Ezein erlijio-herentziak, ezein heziketak, ezein jaiotza-zorik ezin du konbertsiotik dispentsatu. Gure jaiotzazko erlijio guztiak errotik zalantzan jartzera, abentura pertsonala bizi izatera, gonbidatzen gaituen norbait da Kristo, erlijio berri baten fundatzaile baino gehiago. Abrahamen ondorengotzan sartu nahi dutenei erantzuten die: “Abraham existitu baino lehenagotik ere, ni banaiz” (Jn 8,58). Bakoitzak bere erara, esaldi hau gizaki orok esan behar du egunen batean, Jainkoaren seme-alabatasunaren eta neba-arrebatasun unibertsalaren dohaina aitortzeko.

Ez dago funtsezkora iristerik Abrahamen esperientzia gabe: ezagutzen dena alde batera utzi eta ezagutzen ez denera jo. Ildo honetan, Maurice Belletek erakusten du ezen lehen kristauek beren garaiko erlijio-erakundearekin bizi izandako harreman kritikoa ikuspegi ebanjelikoaren osagaia dela. Hitzaren esperientzia berria bizi duenarentzat, Maurice Belleten arabera, ezarritako kristautasuna “lehen kristauen garaiko judaismo ezarriaren pareko” bezala ager daiteke (3. oharra).

Kristautasunaren etorkizunari dagokionez, hainbat hipotesi planteatzen ditu:

1) Kristautasuna desagertzea, eta horrekin batera fedeko Kristoa. XVIII. eta XIX. mendeetako kritikak iragarritakoa gertatzen da. Kristautasunetik ez dira geratzen artelanak eta historialarien ikerketak baino.

2) Kristautasuna desegitea. Suntsitu, ez da suntsitzen, baina gizateriari egin dion ekarpena ondasun komun bihurtzen da, eta ihes egiten dio. Kristautasuna giza eskubideetan eta zehaztu gabeko espiritualismo batean urtzen da.

3) Kristautasunak lehen bezala jarraitzea. Kontserbatu, leheneratu eta berrezarri egiten da. Barne-gatazkek jarraitzen dute, erakundea eta haren kontrola dituztelarik helburu nagusi.

4) Belletek laugarren hipotesi bat hartzen du beretzat. Bai, zerbait amaitzen da, ezinbestean. Erlijio-sistema historiko jakin bat, alegia. “Kristautasunaren amaiera –dio Belletek–, modernitatearen ezaugarri diren ismo horietako bat den heinean: idealismoa, marxismoa, materialismoa, existentzialismoa eta abar”. Baina sistema historiko baten amaiera horrek berpizkundeko esnaerarako aukera ematen du: “Gizon bat etorri zen gure artera, beste guztien arteko bat, eta ezinezkoa dena zeharkatzea eman zitzaion, agerikoa dena urratzea: heriotzaren ebidentzia. Beraz, hondo-hondoraino jaitsi zen, Jainkoa galtzeraino: Ene Jainko, zergatik abandonatu nauzu? Hil egin zen, hil egin genuen. Batzuek bizirik dagoela diote. Bizitza heriotza baino nahiago izatera ausartzen den gizateria baten baieztapen harrigarria da. (…) Nola ezagutuko dut Kristo hau modu bizi eta zehatzean? Non, agape horretan ez bada, zeinetaz Joan apostolua ausartzen baita esatera horrela maite duena Jainkoarengandik jaio dela eta Jainkoa ezagutzen duela? Era berean, Paulok Korintoarrei lehen epistolan (13. kap.) adierazten du dena igaroko dela, fedea barne, agapeak bakarrik iraungo duela betiko. Eta, horregatik, betiereko bizitza bada jada hemen, erailketa-gogotik bizitzaren dohainera igaro garen berbizkunde honetan” (4. oharra).

Liburuaren amaieran, Maurice Belletek bidea erakusten digu: “Horrela gertatzen da laugarren hipotesia deitu dudana. Beste batzuek egin dezaketen bidea juzgatu gabe gertatu ere. Eliza handia antisekta da: askotariko bideak daude, estiloak, pentsamenduak. Maisuei dagokienez… ‘Ez deitu inori aita edo maisua’. Elkar maitatzen eta elkarri laguntzen dioten neba-arrebez osatua baizik ez da Eliza. (…)” (5. oharra).

Maurice Belleten obra osasungarria da gogorarazteko Kristok Nikodemori aipatzen zion bigarren jaiotza horretara arriskatzera gonbidatzen badu soilik duela zentzua erakunde erlijiosoak (Jn 3, 1-12).

Bernard Ginisty

(2025eko abuztuaren 20an agertua: GARRIGUES ET SENTIERS. Espaces de liberté, de foi et de reflexión chrétiennes)

OHARRAK:

1. Maurice Bellet (1923-2018): La quatrième hypothèse. Sur l ‘avenir du christianisme, éditions Desclée de Brouwer, 2010.
2. Ib., 30-31. orrialdeak.
3. Ib., 21. orrialdea.
4. Ib., 119-120. orrialdeak. Hau da Emmanuel Tourpe-ren honako liburuaren gaia: À l’amour que vous aurez les uns pour les autres… Le dernier mot de Dieu, éditions Artège 2024, frantsesezko idazle katolikoen elkarteak emandako 2025eko literatur sari katoliko nagusia jaso zuena.
5. Ib., 108-109. orrialdeak.

https://www.bernardginisty.com/chroniques-2025 /
https://www.garriguesetsentiers.org/2025/08/sur-l-avenir-du-christianisme-la-quatrieme-hypothese-maurice-bellet.html? utm_source = _ob_email & utm_medium = _ob_notificación & utm_campaign = _ob_pushmail